Op zondag 9 juni vonden in België de Europese, federale en regionale verkiezingen plaats. Maar voor de kinderen (zowel kleine als grote) kwam hun papa op de eerste plaats! Net zoals bij andere feestdagen verschillen de meningen, maar er zijn mogelijkheden genoeg om je papa een plezier te doen. Ter gelegenheid van Vaderdag staan we stil bij de plaats van vaders in de samenleving, in het gezin en tijdens de eerste kinderjaren. En we sluiten af met een muzikale noot, gewijd aan het magische moment van de geboorte, vanuit het oogpunt van een papa.

Traditioneel wordt Vaderdag in België gevierd op de tweede zondag van juni (maar in de regio van Antwerpen op 19 maart). Ouders zullen het ermee eens zijn dat het prachtig is om mama of papa te worden en een kind te mogen verwelkomen, maar dat het tegelijkertijd je leven op zijn kop zet. Voor een openhartige en humoristische getuigenis kan je kijken naar Ben Névert, een Franse youtuber, die in een video vertelt over de geboorte van zijn kind en zijn nieuwe rol als vader.

Betrokken vaderschap

Het klassieke beeld van de vader aan het hoofd van het gezin is ontstaan in een patriarchale samenleving. Dat beeld is intussen helemaal veranderd. De rol van de vader en die van de moeder zijn nu met elkaar verweven. De vader is niet meer enkel de verwekker, de wettelijke voogd, het gezinshoofd of de autoriteitsfiguur die hij vroeger was. Vaders zijn nu meer betrokken bij taken die vroeger voorbehouden waren voor moeders. Daardoor ontstaat een evenwicht tussen de ouders en een beter model voor de kinderen. “Er zijn veel verschillende gezinsvormen, waaronder alleenstaande vaders, eenoudergezinnen en holebigezinnen. Door die uiteenlopende gezinssituaties kan het moeilijk zijn om de plaats van de vader te begrijpen of te ondersteunen. Betrokken vaderschap is de nieuwe norm geworden in onze samenleving. Dat betekent dat er een band moet zijn tussen de vader en het kind, ongeacht de gezinsvorm. Het is duidelijk dat er vooroordelen zijn en dat onze maatschappij niet altijd zal aanvaarden dat een vader over dezelfde vaardigheden beschikt als een moeder om voor een jong kind te zorgen en zijn behoeften te vervullen”, zegt sociologe Christine Castelain Meunier in een interview met Yapaka.

Hoe zit het met de eerste kinderjaren?

In crèches valt het meteen op dat de overgrote meerderheid van de medewerkers vrouwen zijn. Het zijn kinderverzorgsters die voor de allerkleinsten zorgen. Ondanks het feit dat er een tekort is aan werkkrachten en zowel de publieke als de private sector de situatie regelmatig aankaarten. Het team van Born in Brussels schreef hierover in november het artikel “De sector van de kinderopvang vraagt substantiële hulp”. Met meer mannen in de kinderopvang zou die situatie verbeteren. Het zou tegelijkertijd een meerwaarde betekenen voor de sector. Stéphanie Arnone, verantwoordelijke van een kinderdagverblijf in Luik, vertelt tijdens een interview met het RTBF-nieuws dat Andy, de enige mannelijke kinderverzorger in een team van acht, een grote troef is. Hij zorgt voor een andere dynamiek en het duidelijkste bewijs is de reactie van de kinderen. Ze zijn blij om hem te zien en ze vragen naar hem als hij er niet is. We moeten jongens motiveren en hen duidelijk maken dat dit niet alleen maar een beroep voor meisjes is, maar voor iedereen met een hart voor jonge kinderen.” Volgens sociologe Christine Castelain Meunier is de plaats van vaders logisch: “We moeten nadenken over de plaats van vaders in de wereld van de vroege kinderjaren en de geboorte. Meer mannen aannemen in deze sectoren en de beroepen opwaarderen zijn keuzes die zowel structureel als politiek een positief effect zouden hebben. Maar binnen de teams is het ook belangrijk dat professionals niet alleen met de moeders praten, maar er ook aan denken om een beroep te doen op de vaders. Om het nieuwe vaderschap in de praktijk en vooral de plaats van vaders te ondersteunen, moeten we er ook van uitgaan dat mannen in staat zijn om een nieuw soort band op te bouwen met kinderen.”

Ontstaan en evolutie van Vaderdag

Volgens de literatuur ontstond Vaderdag in de 15e eeuw in katholieke kringen. De traditie werd ingevoerd op de feestdag van Sint-Jozef (de vader van Jezus), namelijk 19 maart, in verschillende Europese landen zoals Spanje en Portugal, maar ook in Latijns-Amerika. In België bleef die datum bewaard in de regio van Antwerpen. In Frankrijk werd Vaderdag vooral populair door een reclamecampagne van een aanstekerfabrikant uit Bretagne. Daarin werd opgeroepen om een aansteker te schenken aan alle papa’s. De feestdag kreeg dus een commerciële wending, die ook vandaag nog zichtbaar is. Denemarken viert Vaderdag op 5 juni, de Dag van de Grondwet. In Thailand wordt Vaderdag gevierd op de verjaardag van de koning. Momenteel is dat 28 juli, de verjaardag van koning Rama X. In Australië wordt Vaderdag gevierd de eerste zondag van september. Zo ligt het feest niet te dicht bij Moederdag en kan de verkoop gestimuleerd worden. De Verenigde Staten vieren Vaderdag de derde zondag van juni. Hoewel het een feestdag is, krijgen werknemers over het algemeen geen betaald verlof, in tegenstelling tot federale feestdagen zoals Nieuwjaar en de Onafhankelijkheidsdag.

Vader zijn is magisch, op muziek

Luister naar het lied dat Nick Mallen heeft opgedragen aan de geboorte van zijn dochter ↓

Samuel Walheer