Lise Thiry is op 16 januari 2024 overleden op 102-jarige leeftijd. Ze was een briljante vrouw die zich op allerlei vlakken engageerde: viroloog, medisch pionier, politiek activist, feminist en veldwerker voor sociale doelen. Ze kwam voor het eerst onder de aandacht in de jaren 1980 door haar onderzoek over abortus en door de vaststelling van hiv in moedermelkstalen. Een terugblik op deze getalenteerde en kleurrijke Belgische persoonlijkheid
“Onrecht en verdriet zijn zo tergend dat je er ‘s nachts wakker van ligt. Maar bij het frisse ochtendgloren van de volgende dag plannen we onze strijd. En uiteindelijk zal het ochtendgloren overwinnen.” Lise Thiry
Het parcours van een vechter
Lise Thiry werd geboren op 5 februari 1921 in Luik. Ze was de dochter van Marcel Thiry, schrijver en senator voor de politieke partij Rassemblement Wallon. Ze voltooide haar medische studies aan de Universiteit van Luik tijdens de Tweede Wereldoorlog en was in 1946 een van de drie enige vrouwen die afstudeerden op een totaal van 140 studenten. In die periode volgden maar weinig vrouwen een dergelijke opleiding. “Het was een grote primeur dat er een vrouw was”, vertelt Bernard Rentier, viroloog, voormalig rector van de Universiteit van Luik en neef van Lise Thiry, op het RTBF-nieuws. “Bovendien deed ze dat onder moeilijke omstandigheden. De oorlog was net voorbij en zij en haar team werkten in kleine noodgebouwen. Hun laboratoriumwerk werd uitgevoerd onder zeer moeilijke omstandigheden.” Later werd ze onderzoeker aan het Institut Pasteur de Bruxelles, dat gespecialiseerd was in virologie en microbiologie. In 1952 richtte ze daar de afdeling virologie op.
Toewijding aan de sociale geneeskunde
In de jaren 1970 was abortus in België verboden. In die tijd was Lise Thiry samen met andere artsen, waaronder Michèle Loijens – die vicevoorzitter was van het UMC Sint-Pieter – betrokken bij de comités om abortus uit het strafrecht te halen. In een interview met de RTBF legde Michèle Loijens uit: “De opgave was aanzienlijk, maar onze wil om abortus uit het strafrecht te halen en om onze stem te laten horen waren sterk. Lise was erg actief in deze kwestie. Ze was zo enthousiast dat we haar tot aan het einde van de wereld zouden zijn gevolgd!” Lise Thiry gebruikte haar vele talenten ook om aan te dringen op een hervorming van de geneeskunde in België, die ze onvoldoende sociaal vond In dat verband richtte ze de GERM (Groupe pour la Réforme de la Médecine) op. Michèle Loijens vertelde aan de RTBF: “Het werk dat ze deed voor het gezondheidsbeleid in ons land was ook belangrijk. Sociale geneeskunde was haar credo. Ze stond voor preventieve geneeskunde en thuiszorg. Ze heeft echt geholpen om de geneeskunde te hervormen.”
Voor hulpbehoevenden en tegen onrecht
Dankzij haar vader was Lise Thiry ook politiek actief om haar stem als vrouw en arts te laten horen. Haar talrijke ervaringen hebben haar er daarna toe aangezet om zich te engageren voor humanitaire doelen. Als veldwerker voerde ze een andere strijd: asielzoekers helpen. In 1998 werd ze de peettante van Semira Adamu, een jonge Nigeriaanse vrouw die tijdens haar uitzetting werd verstikt door rijkswachters. Lise Thiry was geraakt door deze tragedie, maar ze verloor nooit haar onbaatzuchtigheid om mensen in nood te helpen. In 2002 schreef ze het boek “Conversations avec des clandestins”, waarin ze de ervaringen van asielzoekers deelt aan de hand van uittreksels uit gesprekken en debatten. Lise Thiry was een geweldige vrouw die betrokken was bij meerdere humanitaire projecten. Tijdens haar interview met de RTBF vertelde Michèle Loijens het volgende over haar vriendin: “Ze was groots als onderzoeker, maar ook als burger. Ze vocht voor aidspatiënten, buitenlanders, de Palestijnen en voor vrouwenrechten. Ze was een feminist, maar in de eerste plaats een humanist.”
Tekst: Samuel Walheer