Aline Jeandenans en Charlotte Verdin zijn allebei docent pre- en postnatale yoga. Aline is ook vroedvrouw en geeft vooral yogales aan (toekomstige) moeders zonder papieren bij de vzw Aquarelle. Charlotte richt zich tot meer bevoorrechte (toekomstige) moeders die de middelen hebben om voor private groepslessen te betalen. In beide gevallen zijn de voordelen van yoga onmiskenbaar. De sessies helpen de deelnemers om te gaan met hun zwangerschap, bevalling en kraamperiode. Born in Brussels ontmoette Aline en Charlotte bij Aquarelle voor een dubbelinterview. 

Op een koude ochtend in februari komen beide dames samen aan met de fiets in de Hectoliterstraat. We hebben afgesproken in de lokalen van Aquarelle. Aline Jeandenans bergt haar spullen op terwijl ze uitlegt waarvoor de lokalen gebruikt worden. Hier wordt hulp geboden aan zwangere vrouwen of moeders met een migratieachtergrond die in bestaansonzekerheid leven, geen toegang hebben tot de sociale zekerheid en vaak alleenstaand zijn. Aquarelle biedt hier verschillende niet-medische activiteiten aan (de medische activiteiten bevinden zich in het UMC Sint-Pieter), zoals workshops over anticonceptie en borstvoeding, er is zwangerschapskleding verkrijgbaar, er zijn informatiesessies om toekomstige mama’s voor te bereiden op de geboorte, workshops sociale taalvaardigheid, enz. Daarnaast wordt er pre- en postnatale yoga aangeboden. Daar willen we het vandaag over hebben. Aline en Charlotte gaan zitten in de grote zaal waar de yogalessen normaal gegeven worden. Tussen de matjes, yogariemen, stoelen en andere spullen beginnen we met het interview. 

Kunnen jullie je even voorstellen? 

Charlotte: Ik ben mama van drie kinderen. Tijdens mijn eerste zwangerschap heb ik yoga ontdekt. De groepslessen die ik toen volgde, hebben me goed geholpen bij elk van mijn zwangerschappen, ook tijdens de bevalling en de kraamperiode. Dankzij yoga kon ik mijn lichaam beter begrijpen en aanvoelen. Ik leerde tools om met stress en het onbekende om te gaan. Ook nu nog helpen yoga en meditatie me in mijn dagelijks leven als ouder. Omdat ik sterk overtuigd was van de kracht en het nut van yoga, heb ik een opleiding gevolgd. Want zo kon ik alles wat ik geleerd had ook doorgeven aan de mensen rondom mij. Sinds 2017 ben ik gecertificeerd door de Yoga Alliance. Daarna heb ik me gespecialiseerd in pre- en postnatale yoga. Dankzij mijn yogaopleiding heb ik de afgelopen twee jaar zwangere vrouwen, koppels en jonge moeders mogen begeleiden. Ik geef sessies op verschillende locaties in Brussel, onder andere bij vroedvrouwenpraktijken (Ressources périnaturelles en Zwanger in Brussel).

Aline: Ik werk al enkele jaren als vroedvrouw bij het UMC Sint-Pieter en deels bij Aquarelle, een ziekenhuisdienst voor (toekomstige) moeders die zich in een onregelmatige situatie bevinden. Ik doe postnatale raadplegingen aan huis, waarna ik de fakkel doorgeef aan het ONE of Kind en Gezin. Ik heb voorgesteld om yogalessen in te voeren bij Aquarelle, omdat ik zag dat yoga ontbrak in het activiteitenaanbod van de vzw en omdat ik zelf lessen kan geven. In 2020 zijn de sessies perinatale yoga en voetreflexologie gestart. Ik geef ze zelf, in de lokalen in de Hectoliterstraat.  

Wat is pre- en postnatale yoga precies? 

Aline: Pre- en postnatale yoga is een yogavorm die gericht is op de specifieke behoeften van zwangere vrouwen en jonge moeders die recent bevallen zijn. Tijdens de sessies doen we verschillende houdingen (asana’s) die zorgvuldig geselecteerd zijn op basis van de fase waarin de vrouwen zich bevinden. Om onze lessen voor te bereiden, halen we inspiratie bij verschillende bronnen, waaronder yogadocenten zoals Rita Keller of Geeta Iyengar, maar ook bij meer academische personen uit de medische wereld, zoals dr. De Gasquet (huisarts en yogadocent, expert in perinataliteit), Blandine Calais-Germain en de gynaecologen Frédérick Leboyer en Michel Odent. Tijdens de sessies doen we stretch- en plaatsingsoefeningen. We voeren asana’s (houdingen) heel precies uit, vaak met hulpmiddelen (houten blok, deken, riem, stoel). De oefeningen helpen om het lichaam en de geest te stimuleren, flexibeler en sterker te maken, te kalmeren, ruimte te creëren voor de groeiende baby, en het lichaam (vooral het bekken en perineum) voor te bereiden op de bevalling en de kraamperiode. Er zijn lessen voor na de bevalling, die focussen op het fysieke herstel van het bekken, het perineum en de buikspieren. Die postnatale sessies zijn ook groepslessen, en de baby’s mogen meekomen. Ze duren tussen 1.15 en 1.30 uur en worden elke week georganiseerd om zo veel mogelijk vrouwen te kunnen bereiken. Elke yogales eindigt met een begeleide relaxatie, die de vrouwen erg fijn vinden. 

Wat zijn de voordelen van yoga voor (toekomstige) moeders? 

Charlotte: Voor toekomstige mama’s is yoga enorm waardevol! Yoga helpt hen om in vorm te blijven en te ontspannen, om zwangerschapskwaaltjes te bestrijden (rugpijn, hoge bloeddruk, voortijdige opening van de baarmoederhals, stuitligging, enz.), maar het is ook een middel om contact te leggen met andere toekomstige mama’s (wat helpt om een postnatale depressie te voorkomen), om ervaringen uit te wisselen en om het lichaam voor te bereiden op de geboorte (omgaan met stress en pijn). Ik wil vrouwen ook sensibiliseren, hen aanmoedigen om bewust te worden van hun vaardigheden en die te versterken, voor zichzelf te zorgen, enz. Kortom, hun zwangerschapsproject zelf in handen te nemen. Daarbij hanteer ik een duidelijk feministische invalshoek en beschouw ik de patiënten ook als partners.  

Aline: Yoga behoort tot de Ayurveda, de traditionele Indiase holistische geneeswijze. Yoga doen, betekent voor jezelf willen zorgen. Het gaat erom je algemene gezondheid in balans te brengen, zowel op lichamelijk als op geestelijk vlak. Dit is vooral belangrijk bij de bevalling. Daarna moet je je armen of andere lichaamsdelen versterken om weer in vorm te raken. Via het lichaam begeleid ik vrouwen naar een meer diepgaande transformatie.  

Zijn de sessies toegankelijk voor iedereen en verschillen ze afhankelijk van het publiek? 

Charlotte: Ik moet toegeven dat de (toekomstige) moeders die naar mijn lessen komen vrij comfortabel kunnen leven en geen migratieachtergrond hebben. Ze doen yoga om even te ontsnappen uit hun vaak hectische leven en tijd te nemen voor zichzelf. Ik help hen om hun baby beter te voelen en serener om te gaan met de naderende geboorte. Ik probeer alle vrouwen altijd aan het woord te laten, zodat ze hun gevoelens kunnen uiten en eventueel hun ervaringen kunnen delen. Dat is ook belangrijk na de geboorte, tijdens de kraamperiode. Als je bevallen bent, is je lichaam moe. Je bekken en je ligamenten zijn losser en je moet de nieuwe vrouw accepteren die in zekere zin ook geboren werd (dit proces wordt ook ‘matrescentie’ genoemd). Daarbij is praten opnieuw erg belangrijk. Je moet je gevoelens kunnen uiten en beseffen dat het oké is als je je niet zo goed voelt vlak na de bevalling.  

Aline: Tijdens mijn sessies ontmoet ik vooral Afrikaanse vrouwen, die niet altijd Frans spreken. Taal is bij ons dus niet het belangrijkste communicatiemiddel. Ik moet gebaren gebruiken en aandacht besteden aan non-verbale communicatie. Hoewel ze in het begin vaak terughoudend zijn, begrijpen ze snel dat de sessies alleen maar goed voor hen kunnen zijn. En dan komen ze de volgende keer terug. Bij sommige vrouwen moet ik opletten waar ik hen aanraak als ik hen ondersteun bij de houdingen. Want er kunnen lichamelijke trauma’s zijn, bijvoorbeeld door seksueel geweld. Het is ook vanuit dit besef dat ik deze lessen wilde aanbieden, zodat ook deze vrouwen er baat bij kunnen hebben. Het enige jammere is dat de moeders niet meer mogen meedoen als hun kind één jaar oud is. Dan moeten we hen doorverwijzen naar vzw’s of gemeenschapscentra die yoga aanbieden tegen een lage prijs.  

Na een paar foto’s van de locatie, van een paar details, van beide vrouwen, merk ik dat Aline en Charlotte de hele tijd blijven praten over hun werk. Ze lijken gepassioneerd door de mogelijkheid om praktijken uit te wisselen en te praten over de verschillen die hun sessies teweegbrengen. Dankzij dit dubbelinterview konden ze contact leggen en elkaar (en ons) verder overtuigen van het belang van pre- en postnatale yoga. 

Interview (en foto’s) door Sofia Douieb 

Enkele wetenschappelijke artikelen om verder te gaan :

• DANGEL, Alissa R., DEMTCHOUK, Veronica O., PRIGO, Corinne M. et KELLY, Jeannie C., 2020. Inpatient prenatal yoga sessions for women with high-risk pregnancies: A feasibility study. Complementary Therapies in Medicine. janvier 2020. Vol. 48, pp. 102235. DOI 10.1016/j.ctim.2019.102235.
• DOMÍNGUEZ-SOLÍS, Esther, LIMA-SERRANO, Marta et LIMA-RODRÍGUEZ, Joaquín Salvador, 2021. Non-pharmacological interventions to reduce anxiety in pregnancy, labour and postpartum: A systematic review. Midwifery. 2021. Vol. 102, pp. 103-126. DOI 10.1016/j.midw.2021.103126
• DORAN, Frances et HORNIBROOK, Julie, 2013. Women’s experiences of participation in a pregnancy and postnatal group incorporating yoga and facilitated group discussion: A qualitative evaluation. Women and birth : journal of the Australian College of Midwives DOI 10.1016/j.wombi.2012.06.001
• KWON, Rachel, KASPER, Kelly, LONDON, Sue et HAAS, David M., 2020. A systematic review: The effects of yoga on pregnancy. European journal of obstetrics & gynecology and reproductive biology. 2020. Vol. 250, pp. 171177. DOI 10.1016/j.ejogrb.2020.03.044.
• RAHNEMAEI, Fatemeh Alsadat, FASHAMI, Mahta Abbasi, ABDI, Fatemeh et ABBASI, Mahmoud, 2020. Factors effective in the prevention of Preeclampsia:A systematic review. Taiwanese journal of obstetrics & gynecology. mars 2020. Vol. 59, n° 2, pp. 173182. DOI 10.1016/j.tjog.2020.01.002.
• SREERANJINI, P, MURALEEDHARAN, Anjaly et KRISHNARAJABHATT, Hemavathi, 2018. Combined effect of yoga and sūtikāparicaryā in normal vaginal delivery and caesarean section: Case series. Ancient science of life. 2018. Vol. 37, n° 4, pp. 217221. DOI 10.4103/asl.ASL_15_18.
• STYLES, Amanda, LOFTUS, Virginia, NICOLSON, Susan et HARMS, Louise, 2019. Prenatal yoga for young women a mixed methods study of acceptability and benefits. BMC pregnancy and childbirth. 28 novembre 2019. Vol. 19, n° 1, pp. 449. DOI 10.1186/s12884-019-2564-4.