Eén ding is zeker: vaccinatie werkt. Heel goed zelfs, want volgens UNICEF redt vaccinatie elk jaar bijna 4,4 miljoen levens. Maar door angst voor en ontoegankelijkheid van vaccins wordt een deel van de wereldbevolking niet gevaccineerd. Volgens tellingen van UNICEF is 22,6% van de kinderen uit de armste gezinnen ter wereld niet gevaccineerd. De oorzaken hiervoor zijn internationale conflicten en pandemieën (zoals COVID-19, wat leidde tot een duidelijke afname van de vaccinaties). Desondanks zou de vaccinatiegraad in de loop der jaren verder kunnen stijgen, vooral dankzij bewustmakingscampagnes zoals de Wereld Vaccinatieweek.

Waarom zou ik me laten vaccineren?

Je laten vaccineren leidt voornamelijk tot een betere levenskwaliteit en een lager sterftecijfer. Maar in de praktijk is het echter niet altijd zo eenvoudig, want bepaalde factoren kunnen de keuze voor of de toegang tot vaccinatie belemmeren, afhankelijk van de lokale sociaaleconomische situatie. In sommige Afrikaanse en Aziatische landen komen bepaalde ziekten met een lage vaccinatiegraad nog steeds veel voor, zoals poliomyelitis of difterie. Je laten vaccineren betekent ook jezelf beschermen tegen een aantal ziekten waarvan de complicaties ernstig en zelfs dodelijk kunnen zijn, en zo voorkomen dat gevaarlijke ziekten opnieuw de kop opsteken. Dankzij het gebruik van vaccins kunnen we voorkomen dat we zeer besmettelijke ziektes ontwikkelen zoals de mazelen en griep, en zo het risico op besmetting van andere mensen verkleinen. Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn, de onderzoeksdienst van Vivalis (waarvan Born in Brussels deel is), deelde onlangs zijn gezondheidsindicatoren. Die gezondheidsindicatoren verschijnen om de vijf jaar en belichten de uitdagingen voor de volksgezondheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Een van de vele bevindingen is dat preventie (waaronder vaccinatie) het ziekte- en sterftecijfer van onze bevolking door overdraagbare ziekten kan verlagen.

→ De Franstalige organisatie “vaccination-info.be”

Een betere volksgezondheid bereik je samen

In België valt vaccinatie onder de bevoegdheden van de gemeenschappen en gewesten. Daarom heeft de Hoge Gezondheidsraad (HGR) de opdracht om de volksgezondheid te garanderen en te verbeteren door wetenschappelijke adviezen te formuleren als leidraad voor politieke besluitvormers en zorgprofessionals. Er is een werkgroep gespecialiseerd in vaccinaties, die een vaccinatiekalender opstelt en indien nodig elk jaar aanpast. Een deel van de wereldbevolking kan niet gevaccineerd worden, omdat hun gezondheid hiervoor te kwetsbaar is. Een ander deel moet net absoluut gevaccineerd worden, met het risico dat hun levensverwachting afneemt.

De meest kwetsbaren

Zuigelingen: een groot aantal vaccins wordt sterk aanbevolen en één daarvan, het poliovaccin, is sinds 1967 verplicht in heel België. Daarnaast kunnen familie en naasten van een pasgeborene zich laten vaccineren tegen kinkhoest, om te voorkomen dat de baby wordt besmet voordat hij of zij oud genoeg is om gevaccineerd te worden. Het standpunt van de WGO over de vaccinatie van kinderen is: “In slechts vijftig jaar zijn we van een wereld waarin veel ouders vreesden voor de dood van hun kind geëvolueerd naar een wereld waarin elk kind, als het gevaccineerd is, een kans heeft om te overleven en zich te ontwikkelen”. Op de website van UNICEF zijn de tien belangrijkste cijfers voor kindervaccinatie wereldwijd vermeld, waaronder deze: in vijftig jaar is de overlevingskans van zuigelingen met 30% toegenomen dankzij vaccinatie.

Zwangere vrouwen: vaccinatie werkt als een beschermende barrière voor zowel de zwangere vrouw als de foetus/het kind. “Elke twee minuten sterft er wereldwijd een vrouw aan baarmoederhalskanker. Volgens het verslag van UNICEF State of the World’s Children 2023 zijn zeven op de acht meisjes niet gevaccineerd tegen het humaan papillomavirus (HPV), dat die ziekte veroorzaakt”. De Hoge Gezondheidsraad adviseert onder andere dat zwangere vrouwen zich laten vaccineren tegen kinkhoest, tetanus, de seizoensgriep en COVID-19.

→ De gemeenschappen hebben een basisvaccinatieschema opgesteld dat de verschillende leeftijden vermeldt waarop de verschillende vaccinaties worden aanbevolen. Basisvaccinatieschema | laatjevaccineren.be

De situatie wereldwijd

Net als andere internationale organisaties die humanitaire hulp bieden, zoals UNICEF en het Rode Kruis is de WGO bevoegd om strategieën op te stellen om het bewustzijn van de noodzaak van vaccinatie op internationaal niveau te vergroten. Het is trouwens vijftig jaar geleden dat het zijn Expanded Programme on Immunization (EPI) opstelde. Het idee achter het project, dat in 1974 werd opgestart, is om iedereen gelijke toegang tot levensreddende vaccins te geven, ongeacht hun afkomst of sociaaleconomische status. De meeste geïndustrialiseerde landen hebben nu een nationaal vaccinatieprogramma, omdat gebleken is dat het zowel kosteneffectief als doeltreffend is. Op Europees niveau bestaat er een European Center for Disease Prevention and Control (ECDC), dat is opgericht in 2005 en gevestigd is in Stockholm. Het is zijn taak om de bescherming van Europa tegen besmettelijke ziekten te versterken door, onder andere, adviezen over vaccinatie uit te brengen. Ter gelegenheid van de Wereld Vaccinatieweek deelde het centrum onlangs de animatie “Vaccins, protecting generations” → EIW_2024_GIF_0.gif (1058×1058) (europa.eu)

Samuel Walheer

Meer informatie over het Expanded Programme on Immunization (EPI) ↓