“Een historische overwinning: Frankrijk is het eerste land ter wereld dat vrijwillige zwangerschapsafbreking vastlegt in de grondwet”, weerklonk het begin vorige week in de meeste Franse media. De symboliek was des te sterker, want de vastlegging gebeurde op Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw, 8 maart. Het nieuwe grondwettelijke recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking kan hoop geven aan vrouwenrechtenactivisten over de hele wereld, ook in België, dat duidelijk achterloopt op dit gebied.
In België sleept het debat over de hervorming van de abortuswetgeving al te lang aan. Ondanks de aanbevelingen van experts voor hervormingen en de wanhopige kreten van feministische verenigingen, laten concrete maatregelen op zich wachten. “Er is een wetsvoorstel aanhangig bij de Kamer, dus we zouden er nu over kunnen stemmen, maar daarvoor is politieke wil nodig”, benadrukt Syvlie Lausberg, voorzitter van de Conseil des Femmes Francophones de Belgique, aan RTL.
Frankrijk legt het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking vast in de grondwet
Dit is een belangrijke en symbolische daad op het vlak van vrouwenrechten. Door als eerste land ter wereld de vrijwillige zwangerschapsafbreking in de grondwet op te nemen, geeft Frankrijk het goede voorbeeld en roept het de hele wereld op in zijn voetsporen te treden. Bijna 40% van de vrouwen op vruchtbare leeftijd leeft immers in landen waar de mogelijkheden voor abortus uiterst beperkt zijn, of waar abortus wel legaal, maar in de praktijk niet toegankelijk is. Bij de aankondiging van het nieuws zei de Franse premier Gabriel Attal: “We hebben een morele schuld ten opzichte van alle vrouwen die hebben geleden onder de gevolgen van illegale abortussen. Het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking blijft in gevaar en ligt in de balans van besluitvormers.”
Wereldwijde vooruitgang, maar hardnekkige uitdagingen
Elders in de wereld hebben de afgelopen dertig jaar meer dan zestig landen wetshervormingen doorgevoerd om de toegang tot abortus te vergemakkelijken. Dit bevestigt de cruciale rol van abortus in de bescherming van het leven en de gezondheid van vrouwen of andere personen die zwanger kunnen worden. In Ierland bijvoorbeeld vormde een historisch referendum in 2018 een keerpunt in de Europese wetgevingsgeschiedenis, toen het verbod op abortus bijna volledig werd afgeschaft. Het spreekt voor zich dat de beslissing van Frankrijk om het recht op abortus in zijn grondwet op te nemen van historisch belang is en uniek in de wereld! Ondanks de belangrijke vooruitgang hebben veel landen echter nog steeds draconische wetten die de toegang tot veilige en legale abortussen belemmeren.
Oproep tot actie in België
“Wetten verhinderen nooit dat abortussen worden uitgevoerd. Ze verhinderen alleen dat ze in een veilige omgeving plaatsvinden, wat een aanzienlijke invloed heeft op de morbiditeit en mortaliteit”, benadrukt de Wereldgezondheidsorganisatie. Die situatie is een flagrante schending van de mensenrechten en ontneemt vrouwen het fundamentele recht om over hun eigen lichaam te beschikken en zelfstandig beslissingen te nemen over hun reproductieve gezondheid. In België zorgt het huidige wettelijke kader ervoor dat honderden vrouwen nog steeds naar het buitenland moeten reizen voor een vrijwillige zwangerschapsafbreking. In 2021 moesten in totaal 371 vrouwen naar Nederland reizen. De ngo Amnesty International België publiceerde een niet mis te verstaan persbericht (beschikbaar in het Frans): “We vinden dit onaanvaardbaar, want het gebrek aan toegang tot abortus in België maakt vrouwen die zich al in een precaire situatie bevinden nog kwetsbaarder. Het is essentieel dat ons land de meest kwetsbare mensen de best mogelijke toegang tot abortus kan bieden, zonder stigmatisering of hinderpalen.”
Een Europees recht op abortus?
Syvlie Lausberg, voorzitter van de Conseil des Femmes Francophones de Belgique, wil nog een stap verder gaan en pleit voor een Europese wet om de rechten van alle vrouwen in Europa te beschermen. “Wat wij willen is een Europese wet die de rechten van alle vrouwen in Europa beschermt. 40.000 vrouwen sterven elk jaar wereldwijd als gevolg van onveilige abortussen en miljoenen vrouwen raken verwond voor het leven.” Op deze Internationale Dag van de Rechten van de Vrouw is het cruciaal om te benadrukken dat de strijd voor gelijkheid en rechtvaardigheid nog lang niet gestreden is. Elke overwinning, of die nu in Frankrijk, België of elders plaatsvindt, is een stap in de richting van een eerlijkere en meer gelijke wereld voor iedereen.
Sofia Douieb