Terwijl kinderen tot in de jaren zestig als vanzelf in het leven van koppels en vrouwen kwamen, zijn zij vandaag vaker het resultaat van een keuze. Het geplande kind is nu de norm. Maar wat houdt de kinderwens in? Wat zijn de problemen die met dit verlangen gepaard kunnen gaan en hoe kunnen ze worden aangepakt?
Moeilijkheden in de relatie en de kinderwens van het koppel
Het ouderschap betekent dat je ‘het kind houdt’, m.a.w. de zwangerschap voldraagt. Ouder worden is vandaag een keuze. De kinderwens wordt bepaald door de liefdessituatie van het koppel, hun sociaal-professionele en financiële status, en de normen en levenservaringen van ieder van hen. Een onstabiele relatie of een onzekere situatie kunnen de kinderwens afremmen. De carrière gaat voor of men wil reizen. Aan de andere kant kan het ouder worden vooral bij vrouwen de kinderwens versterken.
Bovendien kan er binnen het koppel een meningsverschil ontstaan dat de relatie onder druk zet, bijvoorbeeld wanneer de ene partner een kind wil en de andere niet. Gezien beide beslissingen gerechtvaardigd zijn, kan het nuttig zijn een psycholoog te raadplegen, of een professionele huwelijksconsulent voor een koppel- of gezinstherapie, bijvoorbeeld wanneer een van de partners reeds kinderen heeft.
Tussenkomst van een therapeut of huwelijksconsulent
De therapeut kan helpen het standpunt van elke partner te verduidelijken en ervoor zorgen dat ieders visie zowel wordt gehoord als begrepen. Het is belangrijk dat elke partner vrij kan beslisssen. De psycholoog is er om het koppel te helpen hun gevoelens en emoties uit te drukken, te begrijpen wat er voor beiden op het spel staat. Therapie kan helpen om het aanbod aan mogelijkheden te verbreden, om de verantwoordelijkheden te bepalen en de spanning te doorbreken. Koppels kunnen ook hulp zoeken bij een huwelijks- en gezinsconsulent. Die luistert in een vertrouwelijke omgeving naar de verzoeken en klachten van partners en kan in bepaalde gevallen diepgaand psychotherapeutisch werk verrichten. Terwijl men om wat voor reden ook een beroep kan doen op een psycholoog, grijpt de huwelijksconsulent in bij spanningen om de oorzaken ervan op te helderen.
Biologische obstakels en medisch begeleide voortplanting
Koppels hebben het vaak erg moeilijk met zaken als onvruchtbaarheid, verminderde vruchtbaarheid, ziekte (hepatitis B en C, hiv-aids) of leeftijd. Tegenwoordig bestaan er nieuwe mogelijkheden dankzij medisch begeleide voortplanting. Maar soms loopt het koppel verloren in de vele mogelijkheden, koestert het overdreven verwachtingen en krijgt het te maken met langdurige, ingewikkelde medische behandelingen. De onderzoeken kunnen zelf ook de relatie onder druk zetten: bijna voortdurend opvolgen van de lichaamstemperatuur (om de progesteronwaarden van vrouwen te meten), testen na de betrekkingen, analyse van het sperma, pijnlijke invasieve onderzoeken of kijkoperaties, die vaak een bron van angst zijn.
Vruchtbaarheidsproblemen kunnen leiden tot mentale stoornissen, zo stellen de professionals. Er bestaan ook psychische oorzaken van onvruchtbaarheid, maar daar wordt zelden over gesproken. Om al deze redenen kan het verstandig, zelfs noodzakelijk zijn om tijdens en na de – al dan niet succesvolle – vruchtbaarheidsbehandelingen, psychologische ondersteuning te krijgen.
De impact van onvruchtbaarheid op de relatie en de seksualiteit van koppels
Vooraleer een diagnose van onvruchtbaarheid wordt gesteld, gaan veel koppels door een moeilijke periode van twijfel. Wanneer een partner vaker of enkel tijdens de eisprong seks wil om een kind te verwekken, kan het gebrek aan spontaniteit wegen op de relatie. Het verlangen naar seks vermindert en het koppel kampt soms met mentale problemen. Seksuele betrekkingen worden ervaren als herhaalde mislukkingen, die de kijk op het eigen lichaam aantasten. Een koppel dat te maken krijgt met onvruchtbaarheid of een verminderde vruchtbaarheid doet er goed aan om specialisten, seksuologen en psychologen te raadplegen om hen te ondersteunen.
Kinderwens van het homokoppel
Een homoseksueel koppel denkt doorgaans lang en diep na over een kinderwens. Het is een 100% persoonlijke keuze, terwijl heteroseksuele koppels misschien minder nadenken over de zwangerschap.
Het homo-ouderschap is mogelijk voor homo- en lesbische koppels, maar de mogelijkheden verschillen naargelang het geslacht. Terwijl vrouwen vrij zijn om zich voort te planten (of te kiezen voor zwangerschapsonderbreking) en de bevalling hen van nature ‘moeder’ maakt, moet een man zijn wil om vader te worden uiten. In België is medisch begeleide voortplanting toegestaan voor lesbische koppels. Zij kunnen ook een vriend vragen om hen te helpen een kind te krijgen, zonder dat hij betrokken wordt bij de opvoeding van het kind.
Naast adoptie, wat voor homokoppels meestal een lijdensweg inhoudt, hebben ze nog een andere keuze om hun kinderwens te verwezenlijken: homoseksueel co-ouderschap of homo-ouderschap. Het principe is dat een lesbische vrouw (meestal de helft van een koppel) beslist een kind te krijgen met een homoseksuele man (ook de helft van een koppel). Het kind is dan zowel van het lesbische als van het homokoppel: een baby voor vier ouders. Homokoppels maken deze keuze vaak om verschillende redenen: de nood aan een moeder, de nood aan biologische afkomst en het idee dat het delen van de last en ouderlijke plichten met een vrouwelijk koppel, de relatie van het homokoppel zou kunnen in stand houden. Het is natuurlijk een complexe keuze waarbij koppels moeten beslissen wie de vader wordt. Wordt hij dan ook de juridische ouder? Welke plaats neemt de partner in ten opzichte van het kind? Welke moeder kiezen ze? Een goede vriendin? Een hetero- of lesbisch koppel? Op welke basis worden de moeders geselecteerd? Wat na de geboorte van het kind?
Nogmaals, een huwelijksconsulent (een psycholoog die gespecialiseerd is in gezinstherapie), kan een grote hulp zijn voor een koppel. Hulp bij gezinsbemiddeling kan ook helpen om een gezinsconflict aan te pakken. Ondersteuning voor relatieproblemen moet gebeuren als onderdeel van een relatietherapie en door een gespecialiseerde psycholoog.